Luật sư trả lời Đài truyền hình Hà Nội xoay quanh vấn đề rượu bia và nạn đổi tiền lẻ ngày tết

Sáng ngày 11/01/2020 trong chương trình Pháp luật và đời sống – kênh H1, Đài truyền hình Hà Nội đã phát sóng cuộc trao đổi giữa Luật sư Nguyễn Đức Hùng – PGĐ Công ty Luật TNHH TGS với Phóng Viên Tuyết Nhung – Đài Phát Thanh Truyền Hình Hà Nội về một số nội dung xoay quanh vấn đề rượu bia và nạn đổi tiền lẻ ngày tết.

Video luật sư Nguyễn Đức Hùng trả lời phỏng vấn về luật phòng chống tác hại của rượu bia

VẤN ĐỀ I:  Cấm người dưới 18 tuổi sử dụng rượu bia và cấm bán rượu bia cho người dưới 18 tuổi từ ngày 1/1/2020.

Thưa ông, Từ 1.1.2020, theo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia, việc bán, cung cấp, khuyến mại rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi là vi phạm pháp luật. Bên cạnh đó, các cửa hàng có bán rượu, bia phải niêm yết thông báo không bán cho người dưới 18 tuổi. Vậy ông có thể cho biết vấn đề cấm bán, cung cấp, khuyến mại rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi, pháp luật Việt Nam đã có hệ thống văn bản tương đối đầy đủ từ trước đến nay chưa?

Quy định về cấm bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi của Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 không phải là quy định mới. Trước đây, tại Nghị định 40/2008/NĐ-CP, tiếp đó là Nghị định 94/2012/NĐ-CP và Nghị định 105/2017/NĐ-CP của Chính phủ về sản xuất và kinh doanh rượu, bia đã đều có các quy định về việc cấm bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi.  Đồng thời, tại Nghị định 73/2010/NĐ-CP và Nghị định 185/2013/NĐ-CP của Chính phủ đã có các quy định xử phạt đối với hành vi bán sản phẩm rượu cho người chưa đủ 18 tuổi, với mức phạt là phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng, nếu vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm thì có thể bị tước quyền sử dụng giấy phép kinh doanh phân phối, bán buôn hoặc bán lẻ sản phẩm rượu từ 01 tháng đến 03 tháng (Điều 45 Nghị định 185/2013/NĐ-CP).

Tuy nhiên, do các quy định về quản lý rượu bia là chưa đầy đủ, việc tuyên truyền và thực thi pháp luật là không hiệu quả nên rất nhiều người không biết đến các quy định này, dẫn đến các quy định này cũng rất hiếm khi được thực hiện trên thực tế. 

Ông nghĩ sao về tính khả thi của việc thực hiện cấm bán bia rượu cho người dưới 18 tuổi? Đây có phải một vấn đề khó và nan giải không?

Với các điều kiện kinh tế – xã hội, cũng như văn hóa và thói quen tiêu dùng rượu, bia ở Việt Nam hiện nay thì việc thực hiện quy định cấm bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi rất khó khăn, không dễ để thực hiện trên thực tế. Tuy nhiên, quy định này là rất đúng đắn và cần thiết, giúp bảo vệ trẻ em và người chưa thành niên tránh được các tác hại của rượu, bia, phù hợp với xu hướng phát triển của xã hội văn minh, cũng như hệ thống luật pháp của các nước tiên tiến trên thế giới. Do đó, có khó khăn đến đâu thì chúng ta vẫn phải kiên trì, có những giải pháp quyết liệt và phù hợp để đưa quy định này vào thực tế.

Trẻ em cũng có thể đi mua rượu một cách dễ dàng, tại sao thưa luật sư?

Việc trẻ em và người chưa thành niên có thể đi mua rượu, bia một cách dễ dàng là do nhiều nguyên nhân, trong đó những nguyên nhân chính là do: (1) Việc tiếp cận rượu, bia ở Việt Nam còn quá dễ dàng, người dân nói chung và trẻ em nói riêng có thể mua rượu, bia ở bất kỳ đâu, từ các trung tâm thương mại, các chợ cho đến các cửa hàng tiện lợi, các nhà hàng, quán nhậu, các quầy tạp hóa, các cửa hàng nhỏ lẻ trong các khu dân cư, thôn, làng; (2) Công tác quản lý hoạt động bán lẻ rượu, bia còn nhiều hạn chế, chúng ta chưa xây dựng được những cơ chế và biện pháp quản lý hiệu lực và hiệu quả trong lĩnh vực này, các chế tài xử lý cũng chưa đủ mạnh, không đủ sức răn đe, khiến cho pháp luật không được thực thi đầy đủ và nghiêm minh; (3) Trong khi đó, những người bán rượu, bia cũng vì lợi nhuận, nguồn thu nhập hoặc do thói quen, không hiểu biết pháp luật nên vẫn vô tư bán rượu, bia cho trẻ em. Các bậc cha, mẹ thì vẫn còn thói quen sai con đi mua rượu, bia, thậm chí cho con sử dụng rượu, bia. Khi nhiều người vẫn coi việc trẻ em mua rượu, bia là bình thường thì việc đưa luật vào cuộc sống sẽ vẫn là vấn đề rất nan giải.

Việc cấm bán rượu cho người dưới 18 tuổi có giống với việc cấm hút thuốc nơi công cộng hay không ? Cơ quan chức năng sẽ xử phạt người bán hay người mua rượu?

Luật quy định cấm “bán, cung cấp, khuyến mại rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi”, không có quy định cấm người chưa đủ 18 tuổi mua rượu, bia. Do đó, các cơ quan chức năng chỉ có cơ sở để xử phạt người bán, không thể xử phạt đối với người mua.

Nếu chúng ta không có cách làm khác, quyết liệt và hiệu quả hơn thì có lẽ việc cấm bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi cũng giống với việc cấm hút thuốc nơi công cộng. Đó là luật thì vẫn cấm, còn người dân thì vẫn thản nhiên, vô tư vi phạm mà không bị xử lý, dẫn đến tình trạng nhờn luật, luật có cũng như không.

Theo ông, cơ quan có thẩm quyền cần làm gì để thực hiện được việc cấm bán rượu bia? Có cần có quy chế xử phạt gì nặng hơn để người bán cũng như người mua dừng việc trao đổi mua bán rượu hay không?

Để thực hiện hiệu quả quy định cấm bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi thì các cơ quan chức năng sẽ cần sử dụng nhiều biện pháp và việc quy định các chế tài thật nghiêm khắc (thậm chí là nếu tái phạm hoặc ở mức độ nghiêm trọng có thể xử lý hình sự) cũng là một trong các biện pháp rất quan trọng, để tăng cường tính răn đe, phòng ngừa vi phạm. Bên cạnh đó, chúng ta cũng phải xây dựng được những cơ chế và biện pháp quản lý thật sự hiệu quả, phải hạn chế được tính sẵn có, tràn lan của rượu, bia, loại bỏ sự quá dễ dàng trong tiếp cận rượu, bia như hiện nay (mở rộng các địa điểm cấm bán rượu, bia; quy định các điều kiện chặt chẽ hơn đối với hoat động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là hoạt động bán lẻ rượu, bia; tăng thuế để nâng cao giá của rượu, bia.v.v..). Đồng thời, các cơ quan chức năng, các tổ chức, đoàn thể, cũng như các phương tiện truyền thông, báo chí cũng phải tăng cường tuyên truyền, để thay đổi và nâng cao nhận thức và hiểu biết pháp luật của người dân về vấn đề này.

VẤN ĐỀ 2 : Nạn đổi tiền lẻ ngày Tết

Những ngày cận Tết thì dịch vụ đổi tiền lẻ “chui” trên mạng xã hội lại trở nên rất nhộn nhịp, nhiều người sẵn sàng chịu một mức giá “cắt cổ” để đổi được một cọc tiền lẻ dùng dịp Tết.

Thưa ông, đã có quy định nào quy định về việc xử phạt đối với các hoạt động đổi tiền lẻ chưa ạ? Mức xử phạt ra sao ạ?

Theo quy định của pháp luật hiện hành, những hoạt động đổi tiền lẻ để hưởng chênh lệch đều là bất hợp pháp. Theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, tại Điểm a Khoản 5 Điều 30 có quy định hành vi “thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật” sẽ bị xử phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng. Mức phạt này áp dụng cho các cá nhân vi phạm, còn tổ chức vi phạm sẽ bị phạt gấp 02 lần, tức là mức phạt đối đa với tổ chức vi phạm có thể lên đến 80 triệu đồng.

Thưa ông, để hạn chế được tình trạng nhiều người lợi dụng nhu cần đổi tiền lẻ trong xã hội thì người dân cần phải làm gì? Có nên nhận thức hành vi của mình không ?

Người dân không nên thực hiện việc đổi tiền lẻ và mất tiền chênh lệch như vậy, vì vừa mất tiền mà lại có thể bị xử phạt rất nặng theo quy định. Tuy nhiên, nhu cầu đổi tiền lẻ của người dân vào dịp tết là rất lớn nên để hạn chế, cũng như ngăn chặn được vấn nạn này là không đơn giản, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt và hiệu quả hơn nữa của các cơ quan chức năng, cũng như sự thay đổi nhận thức của người dân về vấn đề này.