Quy định về nhượng quyền thương mại trong Sở hữu trí tuệ

Trong quá trình hội nhập kinh tế, sự phát triển về các mối quan hệ ngoại giao giữa các nước cũng đang được đẩy mạnh. Hiện nay, các doanh nghiệp đang cạnh tranh nhau để chiếm lĩnh thị trường thì hoạt động nhượng quyền thương mại (franchise) diễn ra phổ biến vì nó mang lại lợi ích cho cả đôi bên.

Tuy nhiên, hoạt động này của Việt Nam vẫn còn rất nhiều bất cập, có nhiều yếu tố lệch chuẩn, thiếu nhiều yếu tố căn bản và bền vững của Franchise. Một trong những yếu tố quan trọng trong nhượng quyền thương mại là các quy định về sở hữu trí tuệ của pháp luật hiện hành.

Nhượng quyền thương mại là gì ?

Nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện nhất định.

Hợp đồng nhượng quyền thương mại là gì ?

Là hợp đồng hướng dẫn doanh nghiệp sử dụng một sản phẩm hoặc một quy trình hoạt động là một đối tượng sở hữu công nghiệp và đang được bảo hộ. Nhượng quyền thương mại liên quan đến chuyển giao công nghệ, nhãn hiệu hàng hóa hoặc các đối tượng sở hữu khác.

Hợp đồng nhượng quyền thương mại phải dựa trên sự thỏa thuận, thống nhất ý chí, tự do định đoạt, đồng thời các điều khoản trong hợp đồng thương mại phải đảm bảo không trái với các quy định pháp luật cũng như đạo đức xã hội.

Trong nội dung của hợp đồng, về cơ bản sẽ đề cập đến những vấn đề như là:

– Đối tượng của hợp đồng (chủ yếu bao gồm các yếu tố liên quan đến quyền sở hữu công nghiệp như tên thương mại, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp,… những đối tượng này được điều chỉnh bằng pháp luật sở hữu trí tuệ, đảm bảo quyền của sở hữu đối với tài sản trí tuệ của mình khi tiến hành nhượng quyền thương mại);

– Phí nhượng quyền;

– Quyền, nghĩa vụ của bên nhận chuyển nhượng và bên chuyển nhượng;

– Một số vấn đề pháp lý khác.

Lưu ý: Các bên nhận quyền phải sử dụng mô hình kinh doanh một cách đồng bộ trên toàn hệ thống. Và bên nhượng quyền có quyền kiểm soát việc tuân thủ trung thành mô hình nhượng quyền của các bên nhận quyền.

Nhượng quyền thương mại trong sở hữu trí tuệ

a) Đối tượng sở hữu công nghiệp trong franchise

Điều 10 Nghị định 35/2006/NĐ-CP quy định về các đối tượng sở hữu công nghiệp trong nhượng quyền thương mại như sau:

– Trường hợp bên nhượng quyền chuyển giao cho bên nhận quyền quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp và các nội dung của quyền thương mại thì phần chuyển giao quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp đó có thể được thành lập thành một phần riêng trong hợp đồng nhượng quyền thương mại.

– Phần chuyển giao quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp trong hợp đồng nhượng quyền thương mại chịu sự điều chỉnh của pháp luật về sở hữu công nghiệp.

Quyền sở hữu trí tuệ nói chung và quyền sở hữu công nghiệp là quyền của tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, bí mật kinh doanh,… do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.

b) Quy định về nhượng quyền thương mại trong sở hữu trí tuệ

– Quyền đối với nhãn hiệu chỉ được nhượng quyền nếu không được gây ra sự nhầm lẫn về đặc tính, nguồn gốc của hàng hóa/dịch vụ mang nhãn hiệu và chỉ được chuyển nhượng nhãn hiệu cho cá nhân/tổ chức đáp ứng các điều kiện đối với người có quyền đăng ký nhãn hiệu đó.

– Chỉ được chuyển nhượng quyền của mình trong phạm vi được bảo hộ

– Đối với tên thương mại chỉ được nhượng quyền cùng với chuyển nhượng toàn bộ cơ sở và hoạt động kinh doanh dưới tên thương mại đó

– Chỉ dẫn địa lý không được chuyển nhượng quyền

Hiện nay ở Việt Nam dù chọn hình thức là franchise nhưng bản chất, cách quản lý hay hoạt động thiếu nhiều yếu tố, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ

Trong franchise các đối tượng như nhãn hiệu, tên thương mại và đặc biệt là bí mật kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình nhượng quyền thương mại. Các vi phạm về sở hữu trí tuệ của bên nhận sẽ khiến cho bên nhượng quyền gặp rủi ro trong quá trình hoạt động kinh doanh về chất lượng sản phẩm, uy tín kinh doanh…

Đối với những trường hợp vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trong nhượng quyền thương mại đều bị xử lý vi phạm về hành chính, ở mức độ nghiêm trọng sẽ bị xử lý hình sự.

Để nhượng quyền thương mại được bền vững và phát triển, các hoạt động nhượng quyền này cần đảm bảo những yếu tố về pháp luật sở hữu trí tuệ và những quy định khác để franchise được phát triển rộng rãi và vững mạnh ở Việt Nam.