Quy định mới về quyền tiếp công dân và từ chối tiếp công dân

Trả lời: Thạc sỹ, Luật sư Nguyễn Đức Hùng – Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS – Đoàn Luật sư TP. Hà Nội

Tiếp công dân là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đảng, Nhà nước nhằm đảm bảo nguyên tắc Nhà nước của dân, do dân, vì dân, lấy “dân là gốc”, để Nhân dân thực hiện quyền công dân và lợi ích hợp pháp, được làm chủ của mình. Từ đó, việc thực hiện tốt công tác tiếp công dân sẽ giúp hạn chế được cơ bản những bức xúc, phức tạp, lắng nghe được nguyện vọng, khó khăn của người dân, góp phần ổn định được tình hình an ninh chính trị, củng cố và làm tăng thêm niềm tin của Nhân dân vào đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Vì vậy, công tác tiếp công dân rất được pháp luật và các cấp lãnh đạo quan tâm. Mới đây, Thông tư 04/2021/TT-TTCP về quy trình tiếp công dân quy định người được tiếp công dân được từ chối tiếp công dân và giải thích lý do từ chối, đồng thời báo cáo với người phụ trách nếu người đó thuộc các trường hợp sau: (i) Người trong tình trạng say do dùng chất kích thích, người mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình; (ii) Người có hành vi đe dọa, xúc phạm cơ quan, tổ chức, đơn vị, người tiếp công dân, người thi hành công vụ hoặc có hành vi khác vi phạm nội quy nơi tiếp công dân. Đây là một quy định hết sức hợp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tiếp công dân của Nhà nước. Bởi những trường hợp vừa nêu đều trong tình trạng không đủ tỉnh táo, minh mẫn, mất năng lực hành vi dân sự hoặc quá khích dẫn đến việc truyền đạt nguyện vọng không chính xác, hiệu quả, thậm chí đe doạ đến sức khoẻ, danh dự của người thi hành công vụ. Đôi khi, những đối tượng trên chỉ đến các cơ quan công quyền để gây rối khi không nhận thức được hành vi của mình, gây mất thời gian cho việc tiếp nhận ý kiến, phản ánh thực sự cần thiết của những công dân khác, đồng thời, làm mất đi tính nghiêm minh của nơi công quyền. Vì vậy, việc pháp luật quy định về các trường hợp trên người tiếp công dân được từ chối tiếp công dân và giải thích lý do từ chối, đồng thời báo cáo với người phụ trách đã mở lối cho công tác tiếp công dân được linh hoạt, hiệu quả hơn, đảm bảo được sự an toàn và nghiêm minh của các cơ quan có thẩm quyền tiếp công dân.

Đối với các trường hợp say rượu bia gây rối trật tự tại các cơ quan công quyền, người vi phạm có thể bị phải chịu xử lý vi phạm hành chính theo Điều 5, Nghị định số 167/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cha; phòng, chống bạo lực gia đình. Mức phạt tiền từ 100.000 đồng đến 5.000.000 đồng. Ngoài ra, người vi phạm có thể phải chịu hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính (nếu có).

Trả lời: Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám Đốc, Công Ty Luật TNHH TGS – Đoàn Luật Sư TP Hà Nội

Tại Điều 9 Luật tiếp công dân 2013 quy định những trường hợp được từ chối tiếp công dân như sau:

“Người tiếp công dân được từ chối tiếp người đến nơi tiếp công dân trong các trường hợp sau đây:

1. Người trong tình trạng say do dùng chất kích thích, người mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;

2. Người có hành vi đe dọa, xúc phạm cơ quan, tổ chức, đơn vị, người tiếp công dân, người thi hành công vụ hoặc có hành vi khác vi phạm nội quy nơi tiếp công dân;

3. Người khiếu nại, tố cáo về vụ việc đã giải quyết đúng chính sách, pháp luật, được cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiểm tra, rà soát, thông báo bằng văn bản và đã được tiếp, giải thích, hướng dẫn nhưng vẫn cố tình khiếu nại, tố cáo kéo dài;

4. Những trường hợp khác theo quy định của pháp luật.”

Điều này được hướng dẫn bởi thông tư 06/2014/TT-TTCP ngày 31/10/2014, sắp tới đây sẽ bị thay thế bởi thông tư 04/2021/TT-TTCP có hiệu lực thi hành từ 15/11/2021. Theo đó, tại Điều 4 của thông tư này quy định như sau:

“Người tiếp công dân được từ chối tiếp công dân trong các trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 9 Luật Tiếp công dân và phải giải thích cho công dân được biết lý do từ chối tiếp, đồng thời báo cáo người phụ trách tiếp công dân.

Trường hợp từ chối tiếp công dân theo quy định tại khoản 3 Điều 9 Luật Tiếp công dân thì người đứng đầu cơ quan, đơn vị phụ trách tiếp công dân ra Thông báo từ chối tiếp công dân. Thông báo được thực hiện theo Mẫu số 01 ban hành kèm theo Thông tư này.”

Theo đó, tại thông tư mới này quy định rõ quyền từ chối tiếp công dân trong các trường hợp đã quy định và giải thích cho công dân được biết lý do từ chối tiếp, đồng thời báo cáo người phụ trách tiếp công dân. Trong khi đó, theo quy định hiện hành (Điều 4 Thông tư 06/2014/TT-TTCP) đối với các trường hợp này chỉ phải giải thích với công dân lý do từ chối mà không cần báo cáo người phụ trách tiếp công dân. Đồng thời, nếu khiếu nại, tố cáo đã được giải quyết đúng quy định mà công dân vẫn cố tình khiếu nại, tố cáo kéo dài thì người đứng đầu cơ quan, đơn vị phụ trách tiếp công dân ra Thông báo từ chối tiếp công dân. Thông báo này là mẫu mới ban hành tại Thông tư 04/2021/TT-TTCP, thay thế cho mẫu ban hành kèm Thông tư 06/2014/TT-TTCP. Như vậy, quy định mới này đã quy định rõ hơn , từng bước nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trực tiếp tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, góp phần phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn. Như vậy, trách nhiệm của cơ quan tiếp công dân, cán bộ tiếp công dân được nâng lên.

Việc quy định người tiếp công dân được quyền từ chối tiếp công dân trong các trường hợp quy định trên tạo điều kiện cho việc tiếp công dân diễn ra thuận lợi, nhanh chóng, buổi tiếp công dân đạt được mục đích và nâng cao hiệu quả công tác tiếp dân. Công dân được hướng dẫn quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị đúng theo quy định của pháp luật, góp phần tuyên truyền, phổ biến pháp luật.

Với các trường hợp uống rượu bia, đến quấy rối gây rối thì có thể bị xử phạt hành chính theo quy định tại Điều 5 Nghị định 163/2013/NĐ-CP quy định xử phạt đối với các đôi với các vi phạm quy định về trật tự công cộng, nếu có tình tiết tăng nặng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 318 (Tội gây rối trật tự công cộng) Bộ luật hình sự 2015.