Bán đất khi đất đang có tranh chấp do không có di chúc

Nội dung câu hỏi

Ông bà nội tôi mất cách đây 5 năm rồi, có để lại cho gia đình bác tôi một mảnh đất 250m2. Tuy nhiên, ông chỉ nói cho bằng lời chứ không có giấy tờ gì chứng thực cả. Nay bố tôi và chú út muốn được chia phần mảnh đất trên vì đó là tài sản thừa kế duy nhất ông bà để lại nhưng bác cả tôi không chịu. Thậm chí họ còn chạy vạy khắp nơi để xin được cấp sổ đỏ mảnh đất mang tên bác và đã bán lại bán mảnh đất đấy cho hàng xóm. Tôi muốn hỏi hành vi của bác tôi có vi phạm pháp luật không? Nếu có thì bác tôi sẽ bị xử lý như thế nào?

Trả lời

Cảm ơn câu hỏi của bạn gửi đến cho chúng tôi!

Đối với việc chia thừa kế, Bộ luật dân sự 2015 quy định:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;”

Do vậy, bố bạn và chú út bạn là con ruột nên trong trường hợp này, hai người họ vẫn có quyền được hưởng thừa kế theo pháp luật. Đồng thời, do ông bà nội bạn mới mất được 5 năm, cho nên bố bạn vẫn có thể tiến hành làm đơn yêu cầu chia thừa kế được, cụ thể:

“Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.”

Đối với hành vi làm Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bác bạn, Luật đất đai 201 quy định:

“Điều 101. Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sử dụng nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà không có giấy tờ về về quyền sử dụng đất

1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành mà không có các giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này, có hộ khẩu thường trú tại địa phương và trực tiếp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối tại vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, nay được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất xác nhận là người đã sử dụng đất ổn định, không có tranh chấp thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất.

2. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có các giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này nhưng đất đã được sử dụng ổn định từ trước ngày 01 tháng 7 năm 2004 và không vi phạm pháp luật về đất đai, nay được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt đối với nơi đã có quy hoạch thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

3. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”

Như vậy đối với mảnh đất trên nếu muốn được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì phải thỏa mãn điều kiện đó là:

– Mảnh đất đó đã được sử dụng ổn định từ trước này 01 tháng 7 năm 2004 và không vi phạm pháp luật về đất đai.

– Nay được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch sử dụng đất,quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt đối với nơi đã có quy hoạch.

Theo như bạn kể thì hiện gia đình bạn đang có tranh chấp về việc phân chia tài sản thừa kế, cụ thể là mảnh đất trên, do vậy mảnh đất trên hiện đang trong quá trình tranh chấp nên việc bác bạn xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là trái với quy định pháp luật. Ngoài ra, hiện bác bạn đang có hành vi chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho người thứ 3, Nghị định 102/2014/NĐ-CP quy định:

“Điều 13. Tự ý chuyển quyền sử dụng đất khi không đủ điều kiện theo quy định tại Điều 188 của Luật Đất đai

1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi tự ý chuyển nhượng, tặng cho, cho thuê, cho thuê lại, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất khi chưa có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất đang có tranh chấp, đất đang bị kê biên để bảo đảm thi hành án, đất đã hết thời hạn sử dụng nhưng không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền gia hạn.

2. Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều này.”

Bác bạn bán mảnh đất trên cho hàng xóm tại thời điểm đất đang có tranh chấp, do vậy bác bạn có thể bị phạt từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng, đồng thời phải nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi trên.