Chuyển giao bí mật kinh doanh trong hợp đồng nhượng quyền thương mại

Việc chuyển giao bí mật kinh doanh trong hợp đồng nhượng quyền thương mại:

Theo Khoản 23 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì bí mật kinh doanh có thể được hiểu là doanh nghiệp có năng lực tự tạo ra hay tiếp nhận được các thông tin hữu ích cần thiết để tạo ra và cung cấp các hàng hóa và dịch vụ mới hoặc cải tiến ra thị trường. Những thông tin hữu ích như vậy chính là “bí mật kinh doanh” (hay còn được gọi là “bí mật thương mại”). Bí mật kinh doanh có thể liên quan đến các loại thông tin khác nhau như kỹ thuật và khoa học (công thức sản xuất, cấu tạo kỹ thuật, mã máy tính, dữ liệu thử nghiệm…); thương mại (danh sách các nhà cung cấp và khách hàng, các chiến lược tiếp thị, quảng cáo và kinh doanh, kết quả nghiên cứu thị trường, phương pháp bán hàng…); tài chính (cơ cấu giá nội bộ, danh mục giá…); thông tin phủ định (tình trạng bế tắc trong nghiên cứu, các giải pháp kỹ thuật đã bị rút bỏ…). Để được xem là bí mật kinh doanh thì thông tin đó phải đáp ứng các điều kiện:

– Không phải là hiểu biết thông thường và không dễ dàng có được.

– Khi được sử dụng trong kinh doanh sẽ tạo cho người nắm giữ bí mật kinh doanh lợi thế so với người không nắm giữ hoặc không sử dụng bí mật kinh doanh đó.

– Được chủ sở hữu bảo mật bằng các biện pháp cần thiết để bí mật kinh doanh đó không bị bộc lộ và không dễ dàng tiếp cận được.

Theo quy định của Điều 284 Luật thương mại 2005 thì nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện sau đây:

– Việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ được tiến hành theo cách thức tổ chức kinh doanh do bên nhượng quyền quy định và được gắn với nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền;

– Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp cho bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh.

Đối tượng của hợp đồng nhượng quyền thương mại chủ yếu bao gồm các yếu tố liên quan đến quyền sở hữu công nghiệp như tên thương mại, nhãn hiệu hàng hóa, kiểu dáng công nghiệp, bí quyết kinh doanh,…và những đối tượng này được điều chỉnh bằng pháp luật sở hữu trí tuệ, đẩm bảo quyền của chủ sở hữu đối với các tài sản trí tuệ của mình khi tiến hành nhượng quyền thương mại.

Việc chuyển giao bí mật kinh doanh trong hợp đồng chuyển nhượng thương mại được quy định tại Khoản 4 Điều 289 Luật thương mại 2005 như sau:

“4. Giữ bí mật về bí quyết kinh doanh đã được nhượng quyền, kể cả sau khi hợp đồng nhượng quyền thương mại kết thúc hoặc chấm dứt;”

Như vậy, theo quy định của pháp luật thì bí mật kinh doanh sẽ được bảo mật trong suốt quá trình từ khi ký kết hợp đồng nhượng quyền thương mại đế khi hợp đồng đó kết thúc hoặc chấm dứt và ngay cả khi hợp đồng đã kết thúc hoặc chấm dức bên nhận chuyển nhượng vẫn có nghĩa vụ đảm bảo bí mật kinh doanh đó không bị lộ ra bên ngoài. Tuy nhiên, nhìn chung có thể thấy rằng các điều luật về bí mật kinh doanh hiện hành không cung cấp các cách thức bảo vệ chi tiết và hành động cần phải làm để bảo vệ sự bí mật của thông tin kinh doanh và bí mật kinh doanh trong hợp đồng nhượng quyền thương mại cũng vậy. Bởi lẽ, không có doanh nghiệp nào là giống nhau, bí mật kinh doanh vì thế cũng muôn hình vạn trạng. Hơn thế nữa, đối với bên nhượng quyền sẽ có nguy cơ gặp rủi ro khi có thể bị sao chép mô hình kinh doanh, bị “lấy cắp” bí quyết kinh doanh. Chẳng hạn, bên nhận quyền sau một thời gian tham gia hệ thống nhượng quyền của bên nhượng quyền thì tách riêng, tự kinh doanh độc lập với mô hình tương tự, nhiều trường hợp tinh vi là lập ra doanh nghiệp khác để kinh doanh giống như bên nhượng quyền, dựa trên những gì bên nhượng quyền đã cung cấp trước đó. Một rủi ro nữa của bên nhượng quyền là sự không tuân thủ của bên nhận nhượng quyền.

Qua đó, riêng đối với bên nhượng quyền, cần phải xây dựng thật kỹ các hướng dẫn cho bên nhận nhượng quyền; xây dựng các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn việc “lấy cắp”, sao chép bí quyết kinh doanh của bên nhượng quyền. Đối với cả bên nhượng quyền và bên nhận quyền, khi tham gia vào hoạt động nhượng quyền thì cần phải tìm hiểu thật kỹ về quy định pháp lý điều chỉnh đối với hoạt động nhượng quyền để thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, mỗi bên cũng cần tìm hiểu kỹ về đối tác để tránh tình trạng lợi dụng, thâm nhập vào hệ thống nhượng quyền để nhằm mục đích không thiện chí, trung thực. Trong quan hệ hợp đồng nhượng quyền, hai bên cũng cần đàm phán, thỏa thuận kỹ các điều khoản trong hợp đồng để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của hai bên, cân bằng lợi ích của đối tác, hướng đến quan hệ hợp tác lâu dài; đồng thời cũng hạn chế rủi ro, phòng ngừa tranh chấp pháp lý và chẳng may nếu có tranh chấp thì cũng có cơ sở để giải quyết tranh chấp.