Phân chia đất nhà ở có chứng nhận đồng sở hữu

Câu hỏi :

Mảnh đất nhà mình đang ở là đồng sở hữu giữa bố chồng mình và chồng mình. Nhưng nay bố chồng mình định lấy về làm của riêng và cho con trai riêng của ông. Vậy cho mình hỏi làm thế nào để mình đòi lại quyền lợi cho mình. Và căn nhà này do hai vợ chồng mình vất vả kiếm tiền để xây nên mình không muốn cho người lạ vào sống cùng với gia đình mình. Mong Luật sư giải đáp giúp mình ?

Trả lời

Căn cứ pháp lí

Luật đất đai 2013

Điều 202. Hòa giải tranh chấp đất đai

1. Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.
2. Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải.
3. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tổ chức việc hòa giải tranh chấp đất đai tại địa phương mình; trong quá trình tổ chức thực hiện phải phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội khác. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân cấp xã được thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.
4. Việc hòa giải phải được lập thành biên bản có chữ ký của các bên và có xác nhận hòa giải thành hoặc hòa giải không thành của Ủy ban nhân dân cấp xã. Biên bản hòa giải được gửi đến các bên tranh chấp, lưu tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.
5. Đối với trường hợp hòa giải thành mà có thay đổi hiện trạng về ranh giới, người sử dụng đất thì Ủy ban nhân dân cấp xã gửi biên bản hòa giải đến Phòng Tài nguyên và Môi trường đối với trường hợp tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau; gửi đến Sở Tài nguyên và Môi trường đối với các trường hợp khác.

Phòng Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường trình Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định công nhận việc thay đổi ranh giới thửa đất và cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Điều 203. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

Tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã mà không thành thì được giải quyết như sau:

1. Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết;

2. Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây:

a) Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định tại khoản 3 Điều này;

b) Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự;

3. Trường hợp đương sự lựa chọn giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thì việc giải quyết tranh chấp đất đai được thực hiện như sau:

a) Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính;

b) Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính;

4. Người có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai tại khoản 3 Điều này phải ra quyết định giải quyết tranh chấp. Quyết định giải quyết tranh chấp có hiệu lực thi hành phải được các bên tranh chấp nghiêm chỉnh chấp hành. Trường hợp các bên không chấp hành sẽ bị cưỡng chế thi hành.

Theo khoản 3 Điều 5 Thông tư 23/2014/TT-BTNMT thì:

“Trường hợp thửa đất có nhiều tổ chức, hộ gia đình, cá nhân cùng sử dụng đất, cùng sở hữu tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp quy định tại Khoản 4 Điều này thì Giấy chứng nhận được cấp cho từng tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sau khi đã xác định được quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất của từng người.

Trên mỗi Giấy chứng nhận ghi thông tin đầy đủ về người được cấp Giấy chứng nhận theo quy định tại Khoản 1 Điều này; tiếp theo ghi “Cùng sử dụng đất, cùng sở hữu tài sản gắn liền với đất (hoặc Cùng sử dụng đất hoặc Cùng sở hữu tài sản) với… (ghi lần lượt tên của những người còn lại có chung quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất)”.

Trường hợp thửa đất có nhiều tổ chức, hộ gia đình, cá nhân cùng sử dụng đất, cùng sở hữu tài sản gắn liền với đất mà có thỏa thuận bằng văn bản cấp một Giấy chứng nhận cho người đại diện (có công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật) thì Giấy chứng nhận được cấp cho người đại diện đó. Trên Giấy chứng nhận ghi thông tin của người đại diện theo quy định tại Khoản 1 Điều này, dòng tiếp theo ghi “Là người đại diện cho những người cùng sử dụng đất (hoặc cùng sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc cùng sử dụng đất và cùng sở hữu tài sản gắn liền với đất) gồm:… (ghi lần lượt tên của những người cùng sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất)”.”

Ý kiến tư vấn của luật sư

Căn cứ vào những điều luật đã dẫn ở trên, cụ thể là thông tư 03/2014/TT-BTNMT thì khi một mảnh đất mà có 2 người đồng sở hữu thì phải có giấy chứng nhận quyền sở hữu cấp cho từng cá nhân. Theo như lời bạn trình bày thì mảnh đất bạn đã xây nhà lên là thuộc đồng sở hữu của cả chồng và bố chồng bạn. Như vậy, trước tiên, bạn phải chuẩn bị các giấy tờ chứng minh việc đồng sở hữu đó như: giấy tờ mua bán chung, cam kết thỏa thuận giữa 2 bố con, … để phòng khi trường hợp không thể hòa giải ở cơ sở và đưa sự việc ra pháp luật.

Khi đã có căn cứ chứng minh được mảnh đất là tài sản đồng sở hữu của cả 2 bố con thì bạn nên nhẹ nhàng, trao đổi thẳng thắn với bố về việc sử dụng tài sản chung trên cơ sở tôn trọng quyền lợi, sự riêng tư về chỗ ở, để tìm kiếm sự đồng thuận, thiện chí, tôn trọng nhau. Trường hợp không thể tìm được tiếng nói chung, hãy lựa chọn cách giải quyết theo pháp luật:

Thứ nhất, có thể liên hệ chính quyền cấp xã để nhờ hòa giải. Theo K2Đ202 Luật đất đai 2013 thì “Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải ”. Như vậy , trong trường hợp bạn và chồng không thể thỏa thuận với bố chồng về mảnh đất thì bạn nên gửi đơn đến UBND cấp xã để hòa giải.

Thứ hai, nếu hòa giải được thì 2 bên nên thỏa thuận thống nhất được phần diện tích của mỗi người và lập bản đồ đo vẽ xác định phân định, nếu đủ diện tích tách thửa thì nên tách thửa và đăng ký hai thửa riêng biệt để tránh tranh chấp sau này. Nếu không hòa giải được thì theo K1Đ203 Luật đất đai 2013 quy định thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai thì bạn nên nộp đơn khởi kiện lên tòa án cùng các giấy tờ chứng minh kèm theo.

Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 8698